Otomatik katılımda yeni arayışlar

MURAT GEYLANİ AKTAŞ | HAYATIMIZ SİGORTALI

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) yılbaşında uygulanmaya başlanan otomatik katılım uygulaması ile 45 yaş altı çalışanlar kademe kademe sisteme alınmaya başlandı. 1 Ocak’ta 1.000 kişi ve üzeri çalışanı olan iş yerleri sisteme alınarak çalışanları ‘otomatik katılım’ kapsamında BES’e dahil edildi.

Sonra 1 Nisan’da 250’den 999’a kadar çalışanı olan iş yerleri sisteme alındı. 1 Temmuz itibarıyla da 100-249 aralığında çalışan sayısına sahip iş yerleri, çalışanlarını ‘otomatik katılım’ uygulamasıyla BES’e dahil ettiler. Üç farklı tarihte ‘otomatik katılım’ uygulaması ile bugüne kadar yaklaşık 7.5 milyon kamu ve özel sektör çalışanının sisteme girişi yapıldı. Mayıs 2017 itibarıyla toplam tarım dışı çalışan sayısının 23 milyona yakın olduğu düşünüldüğünde bugüne kadar çalışanların ancak üçte birinin sisteme alındığı görülür.

“Peki, otomatik katılım ile sisteme girenler halen sistemde mi? Sisteme katkı payı ödemeye devam ediyorlar mı?” Bugüne kadar (11 Ağustos 2017) sisteme dahil edilen yaklaşık 7.5 milyon çalışanın sadece 3 milyon 208 bini sistemde kaldı. Yaklaşık 4.3 milyon kişi sistemden ayrıldı. Cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılma oranı yüzde 57’lere ulaştı. Kamu çalışanlarında cayma oranı yüzde 49’larda iken özel sektörde yüzde 60-62 aralığında bir çıkış söz konusu. Bu sonuç, sistemi tasarlayan kamu ve bireysel emeklilik sektörünün beklemediği kadar yüksek bir çıkış oranına işaret ediyor. Çünkü pilot çalışmalarda cayma oranları yüzde 1 seviyelerindeydi.

Çalışanlar neden kalmıyor?

Çalışanların neden sistemde kalmadığının yanıtı bireysel emeklilik sektörü ve kamu tarafından inceleniyor. Otomatik katılım kapsamında sisteme alınan katılımcıların sistemde tutulabilmesinin yolları aranıyor. Sistemde yapılacak küçük değişikliklerle katılımcıların memnuniyetinin artırılması hedefleniyor. Peki, nedir bu küçük değişiklikler?

Birincisi halihazırda 18-45 yaş aralığında çalışanlar otomatik katılım kapsamına alınıyor. Yapılacak değişiklikle, 18 yaş altı çalışanların da sisteme dahil edilmesi ile katılımcıların daha uzun süre birikim yapabilmesinin yolu açılıyor. Diğer taraftan 15-18 yaş grubundaki yaklaşık bir milyon çalışanın da sisteme katılması hedefleniyor. İkincisi cayma hakkında iki aylık sürenin uzatılması yönünde çalışmalar yapıldığı bilgisi veriliyor. Sisteme alınan çalışanın sistemi tanıması ve birikim yapabildiğini görebilmesi için en az 6-8 ay gibi bir süre geçmesi gerektiği, iki aylık sürenin çok kısa olduğu ifade ediliyor. Süre uzadıkça, çalışanların sisteme uyum sağlamaları, sistemi tanımaları ve çıkış yerine sistemde kalmayı tercih etmeleri bekleniyor.

Pişman katılımcı dönebilmeli Üçüncü olarak da ‘pişman katılımcıların’ tekrar sisteme dahil edilmesi için gereken iki yıllık sürenin erkene çekilmesi düşünülüyor. Halihazırda cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılanların tekrar sisteme dahil edilmesi için en az iki yıl geçmesi gerekiyor. (İki yılda bir iş yerleri, cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılan çalışanlarını tekrar sisteme dahil edecekler. Cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılanların tekrar sisteme dahil edilmesi için ‘pişman katılımcıların’ daha erken sisteme girebilmesinin yolları araştırılıyor. Böylece çalışanların sürekli yoklanması ve sisteme katılımlarının sağlanması hedefleniyor. Üzerinde durulan bu değişikliklerin zamanlaması konusunda henüz bir açıklama yok. Ancak, otomatik katılım sistemi ile kapsam altına alınma potansiyeli olan yaklaşık 23 milyon çalışanın sadece 3.2 milyonunun sisteme katılmış olması, sisteme henüz katılmayanları da dahil edecek uygulama arayışlarının devam edeceğini düşündürüyor.