Sigorta eksperliği mesleğinin sektör ve günün koşullarına uygun hale gelmesinin kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Hayatımız Sigortalı Dergisi Yazarı ve Sigorta Eksperi Mustafa Nazlıer, acilen sektör içi meslek mensuplarına ve çalışanlarına hak ettikleri olanakların sağlanması gerektiğini söyledi.
Sigorta sektörünün yakın geçmişi tüm alanlarda çok hızlı bir değişimin yaşandığını gösteriyor. Sigorta eksperliği mesleğinin de sektör ve günün koşullarına uygun hale gelmesi gerekliliği kaçınılmaz…
Sektörün reel olarak büyümesine karşın sigorta eksperi sayısının aynı oranda artmadığı görülüyor. Oysa ki eksperlik gibi kişisel çaba gerektiren benzer meslek gruplarına mensup kişi sayısının (avukat, mühendis, hekim, mali müşavir gibi) geçen süre zarfında parabolik olarak artış gösterdği gözlemleniyor.
Örneğin;
- 2014 yılında mühendis sayısı 467 bin 344 kişi iken 2015 yılında bu sayının 488 bin 193 kişiye ulaştığı, bir yıl içindeki mühendis artış miktarının toplam orana göre yüzde 5 artış gösterdiği,
- 2014 yılında avukat sayısı 86 bin981 kişi iken 2015 yılında bu sayının 93 bin 573 kişiye ulaştığı, bir yıl içindeki avukat artış miktarının toplam orana göre yüzde 7 artış gösterdiği,
- 2014 yılında mali müşavir sayısı 91 bin 457 kişi iken 2015 yılında bu sayının 95 bin 884 kişiye ulaştığı, bir yıl içindeki mali müşavir artış miktarının toplam orana göre yüzde 5 artış gösterdiği,
- Doktorluk mesleğinde de kişisel çaba ile mesleğini ifa eden Türkiye’deki diş hekimleri sayısının süreç içindeki artış eğrisi, nüfusün artış eğişinden pozitif yönde ayrışıyor.
- Belirtilen sayılarda meslek mensubu olmasına rağmen her bir meslek grubunda her yıl çok fazla sayıda katılımın devam ettiği dikkat çekici. Bu durum soncunda, kişisel çaba ile yapılan mesleklerde, ‘mesleğini en iyi şekilde ifa edenlerin’ istikrarlı varlığını sürdürdüğü dikkate alınırsa sonucunda optimum faydanın oluştuğu açık ve gerçektir. Bu sebeple niteliği, kaliteyi ve pozitif sonuçları oluşturmak için doğal değişim yaşanmasının, yenilenmenin gerekçe oluşturduğu görülüyor.
- Diğer taraftan yine kişisel çaba ile gerçekleştirilen bilgi ve tecrübe gerektiren aktüer, acente, broker gibi branşlar için de sürekli katılım sağlanıyor. Ancak sigorta eksperliği için kabul görmüş herhangi bir sınav takvimi bulunmuyor.
- Geçmiş yıllara ilişkin yapılan araştırmalarda, 06.07.1968 tarihli 12943 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Sigorta Eksperliği Yönetmeliği’nin Meslek Sınavları bölümünün 9’uncu maddesinin a) bendinde “Sigorta eksperliği sınavının ilgili bakanlık nezdinde her yılın Ocak ve Haziran ayında olmak üzere yılda 2 kez açıldığı”,
- Yine, 11.05.1992 tarihli 21225 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Sigorta Eksperliği Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde Müsteşarlık ve Birliğin işbirliği sonucu Türk Sigorta Enstitüsü nezdinde yılda en az iki kez açıldığı ve en az üç ay süreli kursa tabii tutulacağı belirtiliyor.
- 14.06.2007 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile Sigorta Eksperi olma şart ve koşulları değiştirildi. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun yürürlüğe girmesi sonrasında sigorta eksperliği sınav takviminin kaldırılmış olması ve sigorta sektörünün hızla büyüme oranı dikkate alındığında mevcut oto dışı eksper sayısının yetersiz kalacağı anlaşılıyor.
- Günün koşulları dikkate alındığında yeni eksper alımına ihtiyaç olduğugörülüyor. Ayrıca yakın gelecek planlaması yapılacak ise tecrübe ve deneyimin esas olduğu eksperlik mesleği için gerekli yapılanmanın sağlanması üzere katılımların devamına ihtiyaç var.
- Aktif ‘Oto Dışı Eksperi’ sayısının ülke genelinde 250 kişi olduğu tamin ediliyor. 250 eksper içinden branşına göre yeterliliği kabul görmüş eksper sayısı daha düşük. Eksperlik ruhsatına sahip olduğu halde aktif çalışamama sebebi, tecrübe ve eğitim eksikliğidir. Yeterlilik gösteremediklerinden sigorta şirketleri hizmet alımı yapmayı tercih etmiyor. Bu durumun temel sebebi, geçmiş dönem yapılan eksperlik sınavlarının yöntem ve içeriğidir. Sektör dışına da açılan eksperlik sınavlarında yeni katılan eksperler, tamamen ekonomik bir bakış açısı ile mesleği tercih ettiklerinden, sektörün ihtiyacını karşılamayı amaçlayan hizmet niteliğini dikkate almamışlardır. Eğitim ve staj süreleri tatmin edici olmadığından, sigorta sektörü deneme çalışmalarından sonra hizmet alımını durdurarak alternatif çözümlere yöneldi. Ayrıca alınan hizmetin tatmin edici olmaması sonucu ekspertiz ücretlerini indirerek tüm eksperlerin mağdur edilmesine yol açtı.
- Eksperlik mesleğine yeni katılacak olan adayların tecrübe ve deneyiminin esas olduğu bu meslekte en verimli eksper adaylarının yine ekspertiz – sigorta sektörü çalışanlarının olacağı kuşkususuz.
- Bu bağlamda yeni eksper adaylarının en verimli şekilde sektöre katkı sağlaması ve eksperlik mesleğinin niteliğinin artırılması hedeflendiğinde yapılacak olan mesleki sınavların sektör içinde yer alanlara açılması önem kazanıyor.
- Ülkemizde aktif olarak faaliyet gösteren eksper bürosu sayısının ortalama bin adet olduğu (oto eksperleri dahil edildiğinde) ve her eksperin yanında ortalama üç personel çalışıyor olduğu dikkate alındığında, ülkemizde ortalama en az 3 bin adet tecrübeli eksper adayının mevcut olduğu görüşündeyiz. Diğer sektör içi katılım saysının bin civarında olacağı dikkate alındığında; eğitimli, bilgi sahibi, sektörü yakından tanıyan, uygulamalarda yer almış ve tecrübeli aday sayısının 4 bin civarında olavcağını tahmin ediyoruz.
- Rekabetçi pazar koşulları her zaman ülke ve toplum yararına sonuçlar veriyor. Yeni eksper katılımının talepte bulunan kişilerin niteliklerinin de yüksek olacağını düşünerek serbest piyasa koşullarında rekabetçi ortamı oluşturarak sigorta sektörü ve tüm taraflarına en iyi hizmeti sunabilmeleri için sayılarının artması kaçınılmaz bir gerçek.
Oto eksperliği ve sigorta eksperliği ayrılmalı
- Bir başka önemli husus, oto eksperliği ve sigorta eksperliğinin ayrılmasıdır. Daha önce otoriteye sunulan bilgi ve belgeler ile gelişmiş sigorta pazarlarında oto eksperliği ve oto hasar eksperlerinin sigorta sektörü içinde yer almadıklarını, küresel uygulamalarda eksperlik mesleğinin uzmanlaşılan alandan geldiğini, (tütün, şarap, oto gibi.. ), sundukları hizmetin ilgili alan olduğu, sigortacılık mesleğinde uzmanlaşan kişilerin sigorta eksperliğini ifa edebildikleri için ünvanı aldıklarını belgeleri ile sunmuştuk. Avrupa ve ABD pazarlarında, oto konusundaki yüksek bilgileri sebebiyle oto eksperlerinden hasar konusunda hizmet alındığı görülüyor. Oto branşında etkinlik, sigorta teminatı incelemesi, yakın sebep analizi, risk ve teminat değerlendirmesi gibi hususları ağırlıklı ve öncelikli olarak kapsamaz. Tamamen otomobil odaklı bir tecrübe ve bilgiyi içlerir. Bu sebeple sigorta eksperliğinden uzak olup her geçen gün uygulamalarıyla bu durumları açıkça ortaya çıkıyor. 7397 sayılı Sigortacılık Kanunu düzenlenirken, yasa gelişmiş pazar olarak İngiltere pazarlarını ve yasalarını esas alarak “Loss Adjusters” tanımına karşılık gelecek şekilde yasa içinde sigorta eksperliği mesleğine yer vererek yönetmelikleri de bu yönde kurgulamıştır. Sigorta konularında uzmanlaşan, bilgi ve tecrübe sahibi kişilere unvan edinme hakkı vermiştir. Halen gelişmiş pazarlar bu durumu korurken ülkemizdeki değişim gerçek sigorta eksperliği mesleğine zarar verici durumda devam ediyor. Sektör içi uyumsuzluk olarak ortaya çıkan bu durum düzelmedikçe mesleki ilerleme olmayacak. Bu durumun başlıca sebebi, mesleklerin birbirinden tümüyle ayrı olması. Sigorta sektrörünün oto/motor branşındaki aktif durumu her geçen gün değişiyor. Tüm sektörlerde hızlı bir gelişme yaşanırken sigorta eksperliği mesleği değer kaybetmeye devam ediyor. Oto eksperliği ve sigorta eksperliğinin kıyaslanması söz konusu olmadığı gibi, birinin diğerinden daha üstün olduğunu iddia etmesi doğru değildir. Konu tamamen farklı meslekler oluşuna dayanmaktadır.
- Sonuç olarak,
- Belirtilen gerekçeler ile ülkemizde oto eksperliği ve sigorta eksperliği ayrılarak geçmiş yıllarda olduğu gibi sigorta eksperliği mesleği için belirli bir sınav takviminin oluşturulması gerektiği, sınav takvimi belli olmayan tek meslek grubu olduğu, (SPK Değerleme Uzmanlığı sınavı yılda 3 kez- gümrük müşavirliği sınavları her yıl, SMMM sınavları yılda 3 kez, hakim ve savcı sınavları her yıl gibi)
- 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’ndan önce ülkemizde yürürlükte olan ve sektörün kendisini yenilemesine ve sürekli güncel/dinamik kalmasını sağlayan ve bilgi rekabetine açık yapının tekrar sağlanmasının önemli olduğu,
- Sigorta eksperliği mesleğinin en hızlı şekilde rekabetçi bir yapıya dönüştürülmesinin mevcut olarak sigorta sektöründe çalışan yetişmiş ve tecrübeli personellere öncelik verilmesi gerektiği (Sigorta şirketi hasar servisi, teknik servis, ekspertiz şirketi çalışanları, belge sayısını çeşitlendirmek isteyen mevcut sigorta eksperleri…),
- Mevcut tüm eksperlerin dilediği ruhasatı almasına öncelik verilmesinin gerektiği, oto eksperlerinin de dilediği belgeye sahip olabilmesinin önü açılmalı,
- Yeni bir mesleki yapılanma kaçınılmazdır, eğitim, bilgi ve tecrübeleriyle sigorta eksperleri sigorta sektörüne yeniden yön verecek kararlılıktadır,
- Mesleki gelişimi için tüm iş dünyasında görev almaya başlayan “Y” kuşağının sigorta eksperliği mesleğinde de zamanında yer edinmesi için gereğinin sağlanması sorumluluğumuzdur….
Eksperler, sektörün vazgeçilmez aktörü olacak
Sigorta Eksperliği meslek olarak yeniden tanımlanacaktır. Bilgi, tecrübe, deneyim ve saygınlığı ile sigorta sektörünün vazgeçilmez aktörü olarak kalacak. Meslek mensubu sayısının artmasındam bilgisiz ve tecrübesiz kişiler çekinebilir. Ancak mesleğin hak ettiği yere ulaşması için bir başka çözüm yok. Acilen sektör içi meslek mensuplarına ve çalışanlarına hak ettikleri olanaklar yaratılmalı.
